Saviroma

Yol verme butonları full otomasyon sistemlerde riskin ve tehlikenin bulunduğu alanların  çitlerle bariyerlerle veya buna benzer sistemlerle operatörlerin izole edildiği noktalarda, makinelerin gizli risk teşkil eden bölümlerine müdahale edilmesi istendiği durumlarda, emniyetli çalışma için bir mod seçme cihazı veya istenilen modda emniyete almak için (örnek olarak kilitleme) yeterli bir tertibat sağlamalıdır. Ek olarak aşağıdaki tedbirlerin biri veya daha fazlası sağlanmalı  ve emniyetli modda (emniyetli hızda)  sistemlere yetkili kişiler tarafından müdahale etmesi kolaylaştırılmalıdır.

  • Hareketin başlatılması, çalıştırma için basılı tutulan veya eşdeğeri kontrol cihazı ile gerçekleştirilmelidir.
  • Acil durum durdurma cihazı ile birlikte bir taşınabilir kontrol istasyonu (örnek olarak asılı) bulundurulmalıdır. Taşınabilir istasyon kullanıldığında hareket sadece bu istasyondan başlatlabilmelidir.
  • Hareket hızı ve gücü sınırlandırılmadılır.
  • Hareket alanı sınırlandırılmalıdır.

Güvenlik sisteminin lokal olarak askıya alınması, makine üzerinde özel bir operayon sırasında, programlama, bakım, test veya prosesi gözlemleme gibi durumlarda gereksinim duyulmaktadır.  

2006-42 AT Makine Emniyet Direktifi, ilgili diğer direktifler, standartlar ve yönetmeliklere göre emniyetsiz bölgelerde çalışanların gerekli mühendislik tasarımları ile korunması istenmektedir.

Bir işletmenin başlatılması (yol verilmesi) yukarıda açıklanan şartlar dışında, sadece bütün güvenlik koruyucuları yerinde ve görevini yapar durumda iken mümkün olabilir.
Bazı çalışmalar için bu koruyucuların uygulanmasının mümkün olmaması halinde (mobil makinalar gibi) bu çalışmalar elle kontrol edilirken çalıştırma için basılı tutulan kontroller ve duruma göre aktifleştirme cihazları kullanılmalıdır. Sıralı yol verme işleminin doğru olarak yapılması için gerekli ara kilitlemeler sağlamalıdır.
Yol vermeyi başlatmak için birden fazla kontrol istasyonu kullanılması gereken makinalarda:
- Her bir kontrol istasyonunda ayrı ve el ile harekete geçirilen yol verme kontrol cihazı bulunmalıdır.
- Makinanın çalışması için bütün şartlar sağlanmalıdır.
- Bütün yol verme kontrol cihazları izin verilen yol vermeden önce açık (devre kesik) durumunda olmalıdır.
- Bütün yol verme kontrol cihazları aynı zamanda harekete geçmelidir .
Uygulamada önemli olan bir makinanın veya makina bölümünün tehlikeli durumla sonuçlanabilecek her hareketinin izlenmesidir. Elle kontrol edilen makinalarda operatör bu izlemeyi kısmen yapabilir. Operatör tarafından izlenmesi makul olarak beklenmeyen şartlar, aşırı yol gitme sınırlayacıları, motor aşırı hız detektörleri, mekanik aşırı yük detektörleri veya çarpışma önleme cihazlarını içerebilir.
Aktifleştirme cihazları bir sistemin parçası olarak temin edildiğinde sadece bir yönde tahrik edildiğinde hareket sağlamalıdır. Diğer bütün pozisyonlarda hareket durdurulmalıdır.
Bu cihazlar EN 60204-1 standartına göre aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
- Kategori 0 veya kategori 1 durdurmaya bağlı olmalıdır,
- Ergonomik prensiplere uygun olarak tasarlanmalıdır,
- İki konumlu tiplerinde aşağıdaki konumlar olmalıdır:
•    Konum 1 : Anahtarın’’0’’ fonksiyonu (harekete geçirici çalışmaz)
•    Konum 2 : Aktifleştirme fonksiyonu (harekete geçirici çalışır)

- Üç konumlu tiplerinde aşağıdaki konumlar olmalıdır:
•    Konum 1 : Anahtarın ‘’0’’ fonksiyonu (harekete geçirici çalışmaz)
•    Konum 2 : Aktifleştirme fonksiyonu (harekete geçirici orta pozisyonda çalışır)
•    Konum 3 : Kapalı fonksiyonu (harekete geçirici orta pozisyonun ilerisinde çalışır)
Konum 3’ten konum 2’ye dönerken fonksiyon çalışmamalıdır.

yol1.png     yol2.png

İki kademeli yön verme butonlarının önceki zamanlarda sıklıkla rastlanılan uygulamaları operatör panellerinde monteli veya sahada yanlarına alabilecekleri bir buton olarak karşımıza çıkmıştır.. Ama araştırmalar çalışanların tehlikeli durumlarla karşılaştıklarında (Panik anında) butonlara sürekli bastıklarını ve  bırakmadıklarını ortaya çıkarmış böylelikle tehlikeli durumların 2 kademeli yol verme butonları ile durdurulamayacağı anlaşılmıştır. Bu yüzden 3 kademeli yol verme butonları geliştirilmiştir.

3 kademe emniyetli izin verme kapalı-açık-kapalı ; 3 kademede işlem görür. 1. Kademede şalter çalışmaz. Makine, emniyet fonksiyonları etkin olarak çalışır. 2. Kademe etkinleştirme fonksiyonunu aktifleştirir; şalter orta ayarındadır. Makine, hareketli koruyucuların koruma etkisi askıya alınmış olarak çalışır. 3. Kademe koruyucu bir fonksiyondur ve şalter aniden serbest bırakıldığında ya da tamamen bastırıldığında makinenin çalışmasını askıya alır. Bu fonksiyon operatörü şok durumunda vereceği aşırı tepkilere karşı korur.
  
Yol Verme Butonları:

Farklı standartlardaki birkaç uygulamadan bahsedecek olursak:
EN ISO 102018 – 1 (Robot) Robot hücrelerinde emniyetli hız: ≤250 mm/s
EN 692 -Mekanik Preslerde emniyetli hız : ≤10mm/s 
EN 693 -Hidrolik Preslerde emniyetli hız : ≤10mm/s
EN 1034-3 Kağıt Makinelerinde boşaltıcı ve sarıcı kısımlarda emniyetli hız : ≤ 0,17m/s
EN ISO 11111-1 tekstil makinelerinin bazı kısımlarında emniyetli hız: ≤ 2m/min
gibi farklı uygulamalarda sistem emniyetli hızlarda çalıştırılarak ve çalışan kısımlar izlenerek, makinelerin tehlikeli bölgelerinde yol verme butonu ile müdahale edilebilme olanağı mümkündür. 

Kablolama sırasında dikkat edilmesi gereken başlıca durumlardan biri kabloyu darbelerden korumaktır. Bunun için kabloyu esnek bir kablo hortumunun içerisinde muhafaza edebilirsiniz.
Diğer bir önemli husus ise ekranlı (shielded) kablo kullanmanız ve ekranı işletme/makinenin koruyucu topraklama sistemine bağlamanızdır.

Ergonomi konusunda ürün, operatörlerin test veya üretim esnasında yapmış olduğu müdahalelerin uzun sürmesi gibi durumlarda, butona devamlı basma zorunda kalınılabilinir. 
EN 60204-1 standartına uygun olarak, yol verme butonunun ergonomik olması belirtilmiştir. PITenable butonunda, buton basıldığı andaki aktif olma yüksekliği, ürünün uzun süreli müdahalelerde rahatça elle tutulabilir ve rahatsız etmeyecek bir yapıya sahip olması sağlanmış ve eller arası değişimlerde dahi uygulamaya kesilmeden devam edilebilmesi kolaylaştırılmıştır.